Koku alamamak unutkanlık, hafıza ve işlev kaybı, kilo kaybı , yaşam kalitesinde azalma gibi sorunlara yol açıyor..

Koku duyusu havadaki koku partiküllerinin buruna taşınmasıyla meydana geliyor. Burun mukozasının üst 1/3 lük bölümü koku duyusuna hassas olan bölge oluyor. Bu bölgede milyonlarca koku alma görevini yerine getiren hücre bulunuyor. 

Burun solunumu yoluyla alınan koku molekülleri burun boşluğunun en üst bölümünde bulunan mukozada eriyerek burada bulunan koku sinirlerini uyarıyor. Bu bölgeden ana koku sinirleri gönderilen koku sinyalleri beyinde bulunan her iki koku merkezine gönderiyor ve bu şekilde koku alınıyor.

Koku alamama, sebebine bağlı olarak geçici veya kalıcı olabiliyor. Koku duyusu değişik şekillerde kaybolabiliyo. Az koku almaya hiposmi, hiç koku alamamaya anosmi,normal kişilere göre artmış şekilde koku almaya hiperosmi, hiç kokulu uyaran yokken koku almaya phantosmi, var olan kokuyu farklı türde algılamaya parosmi, kötü koku algılamaya da kakosmi adı veriliyor.

Koku alamamak unutkanlık, hafıza ve işlev kaybı, cinsel isteksizlik, kilo kaybı , yaşam kalitesinde azalma gibi sorunlara da yol açıyor.

Koku alamamanın (Anosmi) sebepleri nelerdir?

- Üst solunum yolu enfeksiyonları: Grip, nezle sırasında oluşan burun tıkanıklığı koku alamamaya neden oluyor. Ancak nasal hava yolu açıldıktan sonra 1-3 gün içinde koku duyusu düzeliyor. Bazen nasal hava yolu açılsa da hastaların küçük bir kısmında koku bozukluğu devam ediyor.

- Kava travması: Kafa travması da koku kaybına sebep olabiliyor.  Koku bozukluğunun ortaya çıkışı çoğunlukla travmadan sonra hemen ya da saatler içinde görülüyor. Çok nadir düzelme olabiliyor. 

- Obstrüktif Burun ve Sinüs Hastalıkları: Polipler, ileri derecede ödemli mukozalar, tümörler koku alamanın nedenleri arasında yer alıyor.  Bu hastalarda olfaktuar epitel sağlam olduğu için, obstrüktif patolojiler düzeldiğinde koku duyusu geri dönüyor. 

- Yaşlılık: Yaşlanmayla birlikte koku almayı kontrol eden sinirler de yaşlanıyor ve bozuluyor. Beraberinde tat duyusunda da bozulma olabiliyor. Üstelik tat kaybı da varsa iştahın azalmasına ve beslenmenin de bozulmasına neden oluyor.  

- Alerjik rinit: Burun kaşıntısı, akıntı ve hapşırma gibi şikayetlerin yanı sıra koku alma bozukluğu da sıklıkla görülüyor. Koku almadaki azalmada salgı artışının da büyük etkisi bulunuyor. Polen alerjisi olan kişilerde, polen mevsiminin başlamasıylakoku ile ilgili sorunlar artıyor. Ev tozu alerjisi olan kişilerde ise dört mevsim koku alamama şikayetleri yaşanabiliyor.

- Depresyon: Depresif insanların koku alma duyularında azalma yaşanabiliyor. Bunun yanında koku kaybı da depresyonu tetikliyor. Koku alamayan kişiler, kendini sosyal yaşamda daha eksik ve yaşamdan daha az keyif alan biri gibi hissediyor ve depresif bir ruh hali içerisine giriyor.

- Toksinlere maruz kalma: Bazı kimyasallar olfaktuar mukozaya zarar verdiği söyleniyor. Bunların bir kısmı geçici koku bozukluğuna yol açarken bir kısmı da kalıcı hasar yaratabiliyor. Hasarın derecesi, toksinin konsantrasyonuna, toksisitesine ve maruz kalma süresine bağlı oluyor. Benzen, formaldehit, hidrazin, boya maddeleıi bu tür hasara neden olabiliyor.

- Tümörler

- Diyabet

- Kötü beslenme

- Parkinson

- Hormonal rahatsızlıklar

- Sjogren sendromu

- Çinko eksikliği

- İlaç tedavileri

- Kallmann sendromu

- Radrasyon tedavisi

- Beyin anevrizması

- Şİzofreni

- Multipl skleroz

- Paget hastalığı

Koku alamama teşhisi nasıl konur?

Koku alamama teşhisinde öncelikle hasta dinleniyor. Dinlenirken hastanın kafa travması geçirip geçirmediği, üst solunum yolu enfeksiyonu ya da toksinlere maruziyet durumu sorgulanıyor. 

Hastanın genel sağlık durumuna ve guatr gibi sistemik hastalıklarının olup olmadığına bakılıyor. Hastada metabolik hastalıklar ya da psikolojik problemlere bağlı da koku bozuklukları olabileceği unutulmaması gerekiyor. 

Detaylı ve endoskopik yöntemi de içeren tam kulak burun boğaz muayenesinden sonran eğer şüpheleniliyorsa altta yatan anatomik bozuklukların tayini ve sinüslerin durumunu ortaya koymak adına bilgisayarlı tomografi yapılabiliyor.

Koku testi nasıl yapılır?

Koku testi ile günlük hayatta sık olarak karşılaşılan kokuların kişiye koklatılarak kokuların tanınma ve ayırt edilme oranlarının saptandığı bir test olarak karşımıza çıkıyor.

Koku kaybı veya azalması şikayetiyle gelen kişide yapılan koku testi yaklaşık 15 dakikayı alıyor. Test materyalleri sabun ve bebe pudrası gibi maddeler oluyor. İlk teste şişeler içerisinde yer alan 8 farklı koku kullanılarak kişinin kokuları ayırt etmesi isteniyor. İkinci testte ise kişinin kokusuz ve kokulu şişeleri ayırt etmesi söyleniyor ve bu testle de koku algılama eşiği hesaplanıyor. Bu iki testin sonucunda koku alma bozukluğu seviyesi tespit edilmiş oluyor. 

Koku alamama tedavisi var mı? Koku alamama nasıl tedavi edilir?

Koku bozukluklarının tedavisi sebebe yönelik olarak uygulanıyor. Üst solunum yolu infeksiyonu ya da sinüzit gibi hallerde tedavi yapılırsa geçici kayıplar kendiliğinden çoğu kez düzeliyor.

Kronikleşmiş sinüzit, burun eğrilikleri ve polipler gibi koku bölgelerini engelleyen, tıkanıklık yapan hastalıklarda çeşitli ameliyatlar gerekebiliyor. Yaşlanma ve konjenital anomalilerle ilgili koku bozuklukları tedavi edilemiyor.

Sistemik sebepli  ya da Parkinson gibi nörolojik kökenli hastalıkların ise ilgili branş hekimleriyle birlikte izlenmesi ve tedavi edilmesi öneriliyor.

Koku alamama için hangi bölüme gidilir?

Koku alamama için Kulak Burun Boğaz bölümüne gidilmesi gerekiyor.