Gündelik olarak tüketilen besinlere bağlı olarak en geç 2 saat içinde bazı istenmeyen reaksiyonlar ortaya çıkabiliyor. Bu duruma besin alerjisi adı veriliyor.
Besin alerjileri daha çok çocukluk döneminin sorunlarından birisi olarak ortaya çıkıyorç. Anne sütü alan bebeklerde genellikle ek gıdalara başladıktan sonraki süreçte gözleniyor.Bazı besinlere karşı gelişen alerjiler zaman içerisinde düzelebiliyor.
İnek sütü, yumurta gibi besinlere bağlı alerjiler yaşa bağlı olarak geçebiliyor ancak yer fıstığı, balık, kabuklu deniz ürünleri ve kuruyemiş alerjileri çok uzun yıllar hatta yaşam boyu sürebiliyor.
Besin alerjisinin belirtileri nelerdir?
- Deride kaşıntı ve kırmızı lekeler
- Burunda tıkanıklık
- Kuru öksürük
- Gözlerde ağrı ,sulanma ve bulanıklık
- Nefes darlığı
- Midede yanma
- Karında ağrı ve kramplar
- Kas zayıflığı
- Kusma
- Dilin ve dudakların kabarması
- Baş dönmesi
- Çocuklarda reflü semptomlarına benzer şekilde kusma, yutma zorluğu ve kilo alamama
Besin alerjisi tanısı nasıl konur?
Besin alerjisinde belki de en önemli basamak, kişinin kendi gözlemlemesi oluyor. Bir besini yedikten sonra yakınmaları başlayan bireylerin doktora müracaat etmesi gerekiyor.
Alerji deri ve kan testlerinde saptanan pozitif reaksiyon ile besin alerjisi tanısı konuluyor. Alerjik besinin kesin olarak belirlenemediği durumlarda doktor kontrolü altında besin karşılaşma yani besin provokasyon testi yapılıyor. Bu testte şüpheli besin az miktardan başlanarak artan dozlarda çocuğa yedirilerek belirtilerin ortaya çıkıp çıkmadığı saptanıyor.
Besin alerjisi testi nasıl yapılır?
Ciltten alerji testi her yaşta yapılabiliyor. 2 aylık çocukta bile besin alerjisinin sebebi olan gıda tespit edilebiliyor. Çünkü anne sütünden geçen besinler çocukta alerjiye sebebiyet verebiliyor.
Alerji testi tek başına besin alerjisi tanısı koydurmuyor. Çünkü ciltten yapılan alerji testi bize sadece alerji yapma ihtimali olan gıdaları belirlemeye yardım ediyor. Gerçek teşhis yükleme testiyle konuluyor. Bu da çocuk alerji uzmanları tarafından yapılması gerekir. Aksi halde ciddi alerjisi olan bir çocukta deneyimsiz kişilerce yapılan yükleme testiyle çok kötü sonuçlara neden olabiliyor.
Kanda ve ciltte alerji çıkmayan çocuklarda da Tip 2 alerji denilen alerji testlerinde çıkmayan besin alerjisi olabiliyor. Bu durumun tanısı da diyet ve yükleme testleriyle yapılıyor.
Çocuğun ve anne sütü alıyorsa annenin aldığı besinler her gün besin günlüğüne yazılması ve alerji belirtileri görülen saatlerin not edilmesi gerekiyor.
Besin alerjisi nasıl tedavi edilir?
Besin alerjisi zaman içinde tamamen veya kısmi olarak kendiliğinden düzelme olasılığı oluyor. Besin alerjisi olan çocuklar ve aileleri, hazır gıdalar konusunda mutlaka bilinçli olmalı ve tükettikleri besinlerin içeriğini önceden araştırmaları gerekiyor.
Dışarda sipariş verilen yemeğin içinde alerjisi olan besinin olup olmadığı gerekirse yemeği hazırlayan aşçıya sorularak teyit edilmesi gerekiyor.
Tedavide ilk olarak sorumlu besinin belirli süreler diyetten tamamen çıkarılması oluyor. Mesela inek sütü alerjilerinde sütün kesilmesi, çocuğa inek sütü proteini içermeyen mamalar verilmesi ve anne sütünün devamının özendirilmesi gerekiyor.
Besin alerjisinin günümüzde tıbbi açıdan geçerliliği kanıtlanmış herhangi bir ilaç veya cerrahi tedavisi yöntemi yer almıyor. Birtakım bitkisel ürünler veya alternatif tıp yöntemlerinin (radyofrekans, biyorezonans, akupunktur vb…) diğer alerjik hastalıklarla beraber besin allerjisi tedavisinde de kullanıldığı biliniyor.
Hangi besinler alerji yapar?
Süt (inek sütü, anne sütü vb.)
Yumurta (sıklıkla yumurtanın akı)
Yer fıstığı, ceviz, kaju
Çilek
Tahıllar (buğday, arpa, çavdar vb.)
Narenciye
Balık
Kabuklu deniz ürünleri (karides, yengeç vb.)
Soya
Domates
Çikolata
Besin alerjisinde nelere dikkat edilmeli?
- Diyetisyene giderek besin çeşitliliği konusunda bir planlama yapmak
- Besin alerjisi teşhisi konulan hastaların yakınları belirtilerin tanınması ve gerekirse acil tedavisi konusunda bilgilendirmek
- Etiketli ürünleri alırken mutlaka okumak ve alerji olan şeyi almamak
- Kimi zaman egzersiz, besin alerjisini arttırabiliyor. Bundan dolayı egzersizden 2-4 saat öncesinde sorumlu besinleri tüketmemek
- Besin alerjisi olan çocuk okulda arkadaşlarının yiyeceklerini paylaşmamalı
- Hasta ve ailesi besin alerjenleri ve bunlardan kaçınma konusunda eğitmek
- Ailesinde alerjisi olan bebeklerin ilk 6 ay kesinlikle sadece anne sütüyle beslenmesi, katı gıdalara 6 aydan önce başlamaması
- Besin alerjisi olan bebeklerde inek sütü proteini içermeyen özel mamalar tercih edilmesi
Besin alerjisi için hangi doktora gidilir?
Çocuklarda besin alerjisi için İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanına görünmek gerekiyor.