Genetik olması bipolar bozukluk riskini artırıyor..
Bipolar bozukluk, insanların sık ve kontrolsüz ruhsal değişimlere sahip olduğu bir psikoloji olarak karşımıza çıkıyor.
Halk arasında manik depresif ya da iki uçlu mizaç bozukluğu olarak da bilinen bipolar bozukluk, önceden kestirilemeyen sıklıkta ve düzende yaşam boyu tekrarlayan mani, hipomani ve depresyon dönemleri yaşanıyor.
Bazı dönemlerde ise, hem depresyon, hem mani belirtileri içiçe geçmiş karma bir biçimde ortaya çıkıyor.
Bipolar bozukluğun belirtileri nelerdir?
-Alışılmışın dışında yüksek duygu durumu, iyimserlik
-Kendilik algısıyla ilgili gerçekçi olmayan üstünlük düşünceleri
-Uyku ihtiyacında azalma, buna rağmen günlük enerjinin aşırı artması
-Başkalarının anlamakta zorlanacağı kadar hızlı konuşma
-Zihinde düşüncelerin uçuşması, bir fikirden diğerine hızla atlama
-Odaklanmakta güçlük
-Muhakemenin bozulması, içgüdüsellik
-Cinsel dürtülerde alışılmışın dışında artış
-Madde veya alkol kullanımı
-Sonuçları düşünmeden hareket etme
-Halüsinasyonlar
Bipolar bozukluğun sebepleri nelerdir?
Bipolar bozukluğa yatkınlığın temelde genetik olduğu, çocukluk çağında çevresel etkenlerle gen ifadesinin değişebileceği ve bu çok genli-karmaşık bağlantının bipolar bozuklukta duygudurumun yanında bilişsel, otonomik ve endokrinolojik işlevleri ve uyku sistemini de yürüten nöronal sistemleri etkilediği söyleniyor.
Bipolar hastaların birinci derece yakınlarındaki bipolar bozukluk oranı yüzde 3-8 şeklinde artmış durumda. Ayrıca bipolar bozukluğu olanların ailelerinde tek uçlu depresyon ve şizofreni görülme sıklığı da toplum geneline göre artış gösteriyor.
Aynı zamanda stres ve özel yaşam olayları da bipolar bozukluğu etkileyen faktörler arasında sayılıyor.
Bipolar bozukluk kimlerde görülür?
Bipolar bozukluk genellikle 15-24 yaş arasında görülüyor ve sıklıkla yaşam boyunca sürüyor. Her yaşta görülebiliyor ama en sık 20'li yaşların başında başlıyor. Her 100 kişiden 1-2'sinde görülüyor. Kadın-erkek arasında görülme sıklığı açısından fark bulunmuyor. Çocuklarda ve 65 yaş üstünde nadiren yeni teşhis edilmiş mani görülüyor.
Bipolar bozukluk tanısı nasıl konulur?
Bipolar bozukluk tek bir kan testi, röntgen ya da beyin taramasıyla saptanamıyor. Doğru tanı koyabilmek için, tanının mevcut semptomlara, hastalığın gidişine, hastanın öyküsüne ve eğer mümkünse aile öyküsüne dayanması gerekiyor.
Tanı sürecinin başında, duygudurum değişikliklerine neden olabilecek diğer herhangi bir hastalık olasılığını dışlamak için kişinin fiziksel muayeneden geçiriliyor. Kişi çoğu zaman herhangi bir sorun olduğunu inkar eder ya da sorunları mental (ruhsal, zihinsel) hastalıktan başka nedenlere bağlıyor. Bu nedenle, aile üyeleri ya da arkadaşların rolü doğru tanı için çok önemlidir, çünkü bunlar kişinin ne zaman ve nasıl normalden çok farklı davranmaya başladığını anlatabilirler. Bipolar bozukluk döngüsel bir duygudurum bozukluğu olduğundan, doktorun hastanın mental (ruhsal, zihinsel) öyküsü hakkında genel bir bakışa sahip olması ve önceki atakları gözardı etmemesi son derece önem aşıyor.
Bipolar bozukluğu olan kişilerin bir doktora başvurdukları zaman noktası da çok önemli oluyor. Kişiler hipomanik ya da manik bir atak sırasında nadiren tedavi arayışına girmektedirler, çünkü ne denli bozukluk yaşadıklarını fark etmiyor. Öte yandan, depresif atak sırasında yardım almaya çalıştıklarında ise, çoğu zaman klinik depresyon geçirdikleri düşünülerek yanlış tanı koyululabiliyor.
Bipolar bozukluk nasıl tedavi edilir?
Hastalığın manik ya da depresif atak döneminde olan hasta; belirtilerin çok şiddetli olduğu durumda, riskli davranışlar, intihar düşüncesinin girişimle sonuçlanmaması ya da saldırgan davranışlar gösterdiğinde hastaneye yatırılıyor.
Tedavide çeşitli ilaçların yanı sıra ek yöntemlere de başvurulabiliyor. Bunlar; EKT, TMU, Deep TMU gibi tedaviler oluyor. Koruyucu tedavide ise duygudurum dengeleyici ilaçların yanı sıra hastanın kendi kendini yönetmesini sağlamak ve hastaya şahsi sorumluluk yüklemek, sanıldığından daha etkili olabiliyor. Bipolar bozuklukları olan insanlar bunun için psikoterapiye başlıyor.
Psikoterapi yöntemleri çok etkili olarak biliniyor. Bu durum özellikle, hastanın kişisel sorunları ve güçlü yönleri dikkate alınıp, hasta yakınları da terapiye dahil edildiğinde geçerli oluyor.
Bipolar bozukluk için hangi doktora gidilir?
Bipolar bozukluk (manik depresif ) tanı ve tedavisi, çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları (çocuk ve ergen psikiatrisi) ve psikiyatri doktorları tarafından yapılıyor.